Kültürel Üretim ve Mülkiyet | Cultural Production and Property

Türker Armaner, Koray Löker, Zeyno Pekünlü, Avniye Tansuğ
November 23 Kasım 2013, 13:30–16:30
November 30 Kasım 2013, 13:30–16:30

Dijital çağda düşünce ve sanat eserlerinin mülkiyeti üzerine düşünenleri, Bahane’de “mülkiyet” kavramının tarihsel evrimini, fikri mülkiyetin mevcut hukuki düzenlemesini, başka düzenleme olasılıklarını ve özgür kültürün politikasını tartışmaya davet ediyoruz. Eğer bu ve benzeri konular ilginizi çekiyorsa tartışmaya katılabilir ve kendi sunumlarınızı yapmak için Bahane’de oluşan gruba dahil olabilirsiniz. Yapılacak sunum, tartışma ve katkılar, daha sonra bir yayına dönüştürülecek; bu yayının nasıl şekilleneceğine de beraberce karar verilecek.

/////////////////////

Those who are concerned with intellectual property in the digital age are invited to discuss the historical evolution of the concept of “property”, the existing legal regulations regarding intellectual property, alternative regulations and the politics of free culture. If you, too, are interested in these topics, you can take part in the discussion and join the group at Bahane to make your own presentations. The presentations and discussions held as part of this event will later be published; the form of this publication will be decided collectively.

Ses kayıtlarına Internet Archive’dan ulaşabilirsiniz:

Kültürel Üretim ve Mülkiyet 1

Kültürel Üretim ve Mülkiyet 2

Kültürel Üretim ve Mülkiyet | Cultural Production and Property” üzerine 7 düşünce

  1. Avniye Tansuğ’un ikinci buluşma notları:

    Sonuç: Fikir ve sanat eserleri hukuku üç temel felsefeye dayalı:
    a) Emek/Malvarlığı Teorisi: Locke- 19. yy. liberalizmi, Faydacı teori- ABD hukuku buradan temellenir.
    b) Kişilik Teorisi: Kant- Hegel- “Manevi” Hakların temeli. Fikir: Anonim/ İfade-Üslup: Kişiliğin uzantısı/hak. Kopyalar: 3. kişilerin hakkı- Kıta Avrupası Hukukunun temeli
    c) Kullanıcı Odaklı Yaklaşım: Kamusal Bilgi alanı/Public Domain- Pasif Tüketiciler ve Yeniden

    Yaratanlar – İlk ikisininin uzlaşımı

    Türkiye’deki Durum

    1850’ler- Batılılaşma etkisiyle Fikir ve sanat eserlerinin korunması fikri
    1857- Matbaalar Nizamnamesi / Telif Nizamnamesi
    1879 – Osmanlı İhtira Beratı Kanunu. (Dünyanın 6. ve altıncı ve en uzun yürürlükte kalan patent kanunu- Fransa’dan iktibas)
    1910 – “Hakkı Telif Kanunu” -41 yıl yürürlükte kalmasına rağmen uygulama alanı bulmamış-.
    1952 – Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK- 5846 s) – Borçlar Kanunu- Neşir Sözleşmesi
    1986- Meslek Birliklerinin kurulması
    1995- AB Uyum sürecinin başlaması-
    1995- FSEK’e Fikri mülkiyete ilişkin 4 KHK düzenleme – 544 sayılı KHK ile Türk

    Patent Ofisi kurulması- FSEK değişikliği : “İlim ve Edebiyat” grubuna Bilgisayar
    Programlarının eklenmesi
    2001- FSEK değişikliği – 4630 s.kanun ile ek madde 4 Uyar-Kaldır sistemi
    2002- Internet ve Hukuk Platformu (RTÜK Kanununun değiştirilmesi için taslaktan sonra)
    2004- Korsanlıkla Mücadele Kanunu- 5101 s.: FSEK Ek Madde 4’e Ek! Dijital ortamdaki

    ihlal+Uyar/Kaldır- Savcılık yoluyla erişim engelleme) (*)
    2005- MÜYAP başvurusuyla 1500’den fazla web sitesinin erişime engellenmesi
    2007- WIPO’yu kabul + 5651 Sayılı Kanun- (Uyar-kaldır + katalog suçlar= Şu anda kapalı site

    sayısı 34.337)
    2012- Çoğaltılmış Fikir ve Sanat Eserlerini Derleme Kanunu- 6279 s.
    2013- Yaybir- http://yeni.yaybir.org.tr/haberler/ocak-eylul-2013-donemi-faaliyetlerimiz/264
    2013- Bakan değişimi nedeniyle ertelenen-bekleyen FSEK değişiklik tasarısı –

    TTP’ye katılma çabaları…/
    Fikri Mülkiyet Hukuku- Genel Özellikler
    Hukuk açısından kültürel üretim dahil fikir ve sanat eserleri üzerindeki mülkiyet hakkının yaygın adı “Fikri Mülkiyet Hakkı” (Intellectual Property Right) olup, “Copyright” ya da “Telif hakkı” diye sözü edilen haklar bunun alt başlığı. Doğru üst tanım: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku
    Fikri mülkiyet; “fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar” ve “sınai mülkiyet hakları”.
    1) ilim ve edebiyat, 2) müzik, 3) güzel sanatlar ve 4) sinema olmak üzere dört ana kategori. Eser sahibi hakları ve bağlantılı hakları içerir. Sınai Mülkiyet Hakları: Patent, Marka, Coğrafi işaret ve Tasarım gibi kategorilere ayrılır.
    Fikri mülkiyet hakkının doğumu şekil şartına bağlı olmayıp, eser meydana getirildiği anda kendiliğinden doğar. Ancak ülkemizde Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu, bu ilkeye aykırı bir şekilde, tescil zorunluluğu getirmiştir. Bu düzenleme, hakkın doğumunu değil, hakkın takibini düzenlediği yorumlanmalıdır.
    Maddi mülkiyet ile fikri mülkiyet hukuku arasındaki önemli fark, birincisinde hukuki koruma esas iken, fikri mülkiyette korumanın istisnai oluşudur. Yani bir hukuk kuralı ile açıkça düzenlenmedikçe fikri mülkiyet korumasından da söz edilemez.
    Bu durum “sahiplik” bağlamında da geçerlidir. Bir malın sahibi her türlü tasarrufta bulunabilir, ama bir eseri meydana getiren ya da elinde bulunduran kişi her zaman onun sahibi sayılmayabilir, bu yüzden her zaman eseri dilediği gibi kullanamaz.
    Fikri mülkiyet hakları ülkesel olarak korunmakla birlikte, ulusal mevzuat yanında uluslararası sözleşmeler de uygulanmaktadır. Bu yüzden, fikri mülkiyet hukuku ulusal olduğu kadar uluslararası sözleşmeler hukuku olarak da nitelenebilir. AB istisna, supranational koruma.
    “Eser”: Sahibinin hususiyetini taşıyan ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eseri sayılan her çeşit fikir ve sanat mahsulleri. Fikri ürünün eser kabul edilerek korunabilmesi için;
    Biçim ve içerikte sahibinin hususiyetini yansıtacak düzeyde şekillenmiş olması ve FSEK’te öngörülen eser türlerinden birine dahil olması,
    Sahibinin hususiyetini taşıması için-bağımsız emek (üslup, özgünlük) ve
    Fikri çabanın bir ürünü olması gerekli.

    AYRICA +Güzel sanat eserlerinde, estetik nitelik (FSEK m.4), +bilimsel eserlerde ilmi veya teknik mahiyet (FSEK m.2/b.3); +sinema eserlerinde ise, sinema çekim tekniğine uygunluk. Gelişen teknolojiyle birlikte ortaya çıkan ve sahibinin hususiyetini taşıyan başka fikri ürünler de eser olarak korunabilecektir.
    İlim-Edebiyat eserleri: a) Herhangi Bir Şekilde Dil ve Yazı ile İfade Olunan Eserler ve (1995 eki) Bilgisayar Programları b) Raks, Koreografı, Pandomima ve Benzeri Sözsüz Sahne Eserleri c) İlmi ve Teknik Eserler. (+ Bilgisayar programları/ Veritabanları)
    Fikir ve Sanat Eserleri Hukukundan doğan haklar: Mali Haklar (Mülkiyet) – Manevi Haklar (Kişilik Hakları)
    Manevi Haklar (Kıta Avrupası- Aydınlanma- Fransa etkisi+ 1928 Bern + WIPO) – Kişiye sıkı sıkıya bağlı, devredilemez, süre ile sınırlı olmadığı için mirasçılar da kullanabilir. (Tek istisna Holanda. Case: Godot’yu Beklerken kadın oyuncularla sahneleme davası)
    Umuma Arz,
    Adın Belirtilmesi,
    Eserde değişikliği menetme,
    Eser sahibinin zilyed ve malike karşı hakları

    Mali Haklar: -“Alenileşme” ile-
    İşleme,
    Çoğaltma, (Copyright! / Telif! )
    Yayma,
    Temsil (Doğrudan: Canlı performans-icra, Dolaylı: İşaret, ses, resim nakline yarayan araçlarla kamuya sunum),
    Umuma İletim (İşaret, ses, resim nakline yarayan araçlarla kamuya sunum- -Mükerrer-)

    DÜNYADAKİ DURUM
    Tehlike: Fikri mülkiyetin korunması= Interneti izleme, dinleme ve teknik takip sistemine dönüştürülmesi, mahremiyet ihlali
    DRM- Digital Rights Management: İzleme/Takip demek
    Ağ Tarafsızlığı- Mimari/ Network tarafsızlığına yeni bir saldırı: Internet servis sağlayıcılar uzun süredir yoğun içerik üreten YouTube, Google, Facebook vs’den para istiyorlar: “bizim yatırımlarımızı paraya çeviren sizsiniz, bize para vermelisiniz”. Yeni atak: Verizon (**). http://www.turk-internet.com/portal/yazigoster.php?yaziid=33269 5651 s.kanun / Phorm/ Güvenli Internet /
    İzleme/Takip- NSA; PRISM ve TrapWire modelleri ile takip ediyor. PRISM’i ortaya çıkaran Snowden’in sağladığı belgelere dayalı iddialara göre; pek çok Internet, akıllı telefon ve teknoloji şirketi, hatta web arama motorları veritabanlarını istihbarat örgütlerine açarak kullanıcılarla paylaşıyor.
    Bilgiye erişim özgürlüğüne tehdit
    Kişisel veriler/ Mahremiyetin ihlali
    Hepsi birden: TTIP – http://www.wikileaks.org/TTP
    Başka bir Internet mümkün! mü? Tim Berners Lee yeni kampanya: #WebWeWant

    Tavsiye kaynak: Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Teknolojik Koruma, Dr. Emre Bayamlıoğlu, XII Levha

  2. Geri bildirim: kültürel üretim ve mülkiyet haftaya devam | Bahane @ ARTER

bahanearter için bir cevap yazın Cevabı iptal et